Yeni gelişmeler ve oluşturduğu tehditler tedbirleri beraberinde getiriyor.

Kripto para birimlerinin ve sabitcoinlerin geleneksel ödeme
sistemlerine rakip olmalarının finansal istikrara zarar verebileceğine dair
endişeler arttı.

Merkez bankaları kendi dijital para birimlerini oluşturmak
için çalışmalarını hızlandırıyor.

Küresel para sistemi içinde kripto paralar ve sabitcoinler
yaygınlık kazandı.

Dijitali denetlemede sorun var

Dijital varlıklara yönelik düzenleme ve denetleme
mekanizmalarının yetersizliği endişelere neden oluyor.

Merkez bankaları da dijital varlıkların geleneksel ödeme
sistemlerine rakip olmalarının doğurabileceği riskler nedeniyle alternatif
araçlar üzerinde çalışıyor.

Merkez Bankası Dijital Para Birimlerine
(CBDC) yönelik küresel ilgi yoğunlaştı.

Resmi para birimlerinin dijital hali

Merkez Bankası Dijital Para Birimi, bir ülkenin resmi para
biriminin dijital hali olarak tanımlanıyor.

Bir merkeze bağlı olarak üretilmeleri, Merkez Bankası
Dijital Para Birimlerini Bitcoin gibi kripto para birimlerinden ayıran en temel
özellik olarak gösteriliyor.

Merkez Bankası Dijital Para Birimlerinin, fiziki paraya göre
bazı avantaj ve dezavantajları mevcut.

Dijital para geliştirmenin zorlukları

Potansiyel fırsatlarının yanı sıra ülkelerin Merkez Bankası
Dijital Para Birimlerini geliştirmelerinin bazı zorlukları da var.

Bu zorlukların başında, vatandaşların Merkez Bankası Dijital
Para Birimleri satın alarak bir kerede bankalardan çok fazla para çekebilmesi
gösteriliyor. Bu durumun bankalardan kaçışı tetikleyerek borç verme
kabiliyetleri ile faiz oranlarını etkileyebileceği belirtiliyor. Bunun
özellikle finansal sistemleri istikrarsız ülkeler için sorun olduğuna dikkat
çekiliyor.

Siber saldırılara
karşı savunmasız

Merkez Bankası Dijital Para Birimlerinin siber saldırılara
karşı savunmasız olmaları da operasyonel riskler taşıyor.

Kara para aklamayı önleme standartları

Merkez Bankası Dijital Para Birimleri, gizlilik, tüketicinin
korunması ve kara para aklamayı önleme standartlarını içeren karmaşık bir
düzenleyici çerçevenin de oluşturulmasını gerektiriyor.

Uygulamalar ulusal güvenlik hedeflerini tehlikeye
atabilir

Yeni ödeme sistemlerinin vatandaşların günlük yaşamlarını
etkileyen ve muhtemelen ülkelerin ulusal güvenlik hedeflerini tehlikeye
atabilecek dışsallıklar da yaratacağına dikkat çekiliyor.

114 ülkenin merkez bankası dijital para birimi araştırması
yapıyor

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) konuya ilişkin bir raporuna
göre, Merkez Bankası Dijital Para Birimlerinin para politikası, finansal
istikrar ve uluslararası para sistemi üzerinde önemli etkilerinin olması
bekleniyor.

IMF’nin raporunda, Merkez Bankası Dijital Para Birimi
araştırmalarının, genellikle kripto varlıkların ortaya çıkmasına yanıt olarak,
Kovid-19 salgını sırasında hızlandığı belirtiliyor.

Atlantic Council’in verilerine göre, küresel ekonominin
yüzde 95’inden fazlasını temsil eden 114 ülke, Merkez Bankası Dijital Para
Birimine yönelik aktif araştırma yapıyor

Ülkelerin bu alandaki araştırmalarının yoğunlaştığı dikkati
çekerken, Mayıs 2020’de yalnızca 35 ülkenin Merkez Bankası Dijital Para
Birimini değerlendirdiği kayıtlarda yer alıyor.

Çin’in uygulaması genişleyecek

Aralarında Bahamalar, Jamaika, Nijerya ve 8 Doğu Karayip
ülkesinin bulunduğu 11 ülke dijital para birimini tamamen piyasaya sürerken,
Çin’in 260 milyon kişiye ulaşan pilot uygulamasının 2023’te ülkenin geneline
yayılması bekleniyor.

Jamaika, Merkez Bankası Dijital Para Birimi JAM-DEX’i
piyasaya süren en son ülke olarak öne çıkıyor.

Rusya’ya yönelik yaptırımlar ülkeleri dolardan kaçmaya
yöneltiyor

Rusya’ya yönelik mali yaptırımlar ülkeleri dolardan kaçınan
ödeme sistemlerini düşünmeye yöneltirken, bu yıl 20’den fazla ülkenin merkez
bankasının dijital para birimi pilot uygulamasına yönelik önemli adımlar atması
bekleniyor.

Avustralya, Tayland, Brezilya, Hindistan, Güney Kore ve
Rusya’nın bu yıl pilot testlere devam etmeyi veya başlamayı planladığı
kaydediliyor.

G7 ekonomileri

Aralık 2022 itibarıyla tüm G7 ekonomilerinin Merkez Bankası
Dijital Para Birimi geliştirme aşamasına geçtiği belirtilirken, G20
ülkelerinden 18’inin geliştirmenin ileri aşamasında olduğu, bunlardan 7’sinin
halihazırda pilot uygulama aşamasında bulunduğu kayıtlarda yer alıyor.

ECB dijital euro için bölge merkez bankalarıyla birlikte
çalışıyor

Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) da muhtemelen gelecek yıl
pilot uygulamaya başlaması öngörülüyor.

ECB, halihazırda dijital bir avronun piyasaya sürülüp
sürülmeyeceğini araştırmak için Avro Bölgesi’nin ulusal merkez bankalarıyla
birlikte çalışmalarını sürdürüyor.

Bankanın web sitesinde yer alan bilgilerde, dijital avronun,
Euro Bölgesi’nde herkesin kullanabileceği bir elektronik ödeme aracı sunacağı,
nakit para gibi güvenli ve kullanıcı dostu olacağı belirtiliyor.

Ekim 2021’de başlayan araştırma aşamasının, yaklaşık iki yıl
sürmesi ve Ekim 2023’te sona ermesi bekleniyor.

Merkez bankalarının dijital para yarışı

Fed dijital dolar konusunda henüz karar vermedi

ABD Merkez Bankası (Fed) ise Merkez Bankası Dijital Bara
birimi çıkarma konusunda herhangi bir karara varmış değil. Fed, teknolojik
araştırma ve deneyler de dahil olmak üzere çeşitli açılardan merkez bankası
dijital para birimlerinin potansiyel fayda ve risklerini araştırmaya devam
ediyor.

Fed Başkanı Jerome Powell, mart ayında yaptığı açıklamada,
merkez bankası dijital para birimi konusunda “gerçek bir karar verme aşamasında”
olmadıklarını kaydetmişti.

Öte yandan, New York Fed’in, bankalar ve Fed arasında
kullanımı amaçlı “toptan” merkez bankası dijital para birimi deneyi
“Project Cedar” ile ABD’yi araştırmadan geliştirme aşamasına taşıdığı
belirtiliyor.

Boston Fed de Massachusetts Institute of Technology’nin
Dijital Para Birimi Girişimi ile “Project Hamilton” üzerinde iş
birliği yapıyor.

Çin dijital para birimi çalışmalarında önde

Çin Merkez Bankası (PBoC) ise dijital para birimleri
aracılığıyla yurt içi ve sınır ötesi ödeme ağlarının geliştirilmesine öncülük
ediyor.

“e-CNY” olarak adlandırılan Dijital Para Birimi
Elektronik Ödemeleri projesine 2017’de başlayan Çin’de, projenin 2019’da
başlayan pilot uygulamasının 260 milyon kişiye ulaştığı kaydediliyor.

Mevcut ödeme kanallarını e-CNY ile daha iyi entegre etmek
için çalışan Çin’in Ocak 2023’te para birimi dolaşım hesaplamalarına e-CNY’yi
dahil ettiği ve dijital yuanın merkez bankasındaki nakit ve rezervlerin yüzde
0,13’ünü oluşturduğu belirtiliyor.

Merkez bankalarının dijital para yarışı

Dijital Türk Lirası’na yönelik çalışmalar sürüyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) öncülüğünde de
Dijital Türk Lirası Projesi yürütülüyor.

Projenin birinci faz çalışmaları kapsamında, geçen yıl
aralık ayında, Dijital Türk Lirası Ağı üzerindeki ilk ödeme işlemleri başarılı
bir şekilde gerçekleştirilmişti.

TCMB’den yapılan açıklamada, bankanın teknoloji paydaşları
ile birlikte yürüttüğü dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testlerine
2023 yılının ilk çeyreğinde de devam edileceği bildirilmişti.

Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu’nun 2023’te seçili
bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımlarıyla genişletileceği ve
geniş katılımlı pilot testlerin gerçekleştirileceği ileri fazlara geçileceği
aktarılmıştı.

Bu kapsamda, dağıtık defter teknolojilerinin ödemeler
ekosistemlerinde kullanımı ve anlık ödeme sistemleri ile entegrasyonu gibi
konularda tasarlanan özgün mimari kurgulara ait testlere devam edileceği
belirtilirken, bu yıl boyunca Dijital Türk Lirası’nın teknolojik gereksinimlerinin
yanı sıra iktisadi ve hukuki çerçevesine dair çalışmalara da öncelik verileceği
kaydedilmişti.